ตรวจอาการเบื้องต้นด้วยตนเอง: ฟันเหลืองดำ และ ฟันตกกระ

[siritidaphon]

ตรวจอาการเบื้องต้นด้วยตนเอง: ฟันเหลืองดำ และ ฟันตกกระ

ฟันเหลืองดำ และ ฟันตกกระ เป็นภาวะที่สีของฟันมีการเปลี่ยนแปลงไปจากสีขาวธรรมชาติ ซึ่งอาจเกิดจากหลายสาเหตุและมีลักษณะที่แตกต่างกันครับ แม้ทั้งสองภาวะจะเกี่ยวกับสีฟัน แต่สาเหตุและแนวทางการดูแลก็ต่างกันออกไป

ฟันเหลืองดำ (Tooth Discoloration / Staining)
ฟันเหลืองดำ คือภาวะที่สีฟันเปลี่ยนเป็นสีเหลืองเข้ม สีน้ำตาล หรือสีดำคล้ำ ซึ่งอาจเกิดได้ทั้งที่ผิวเคลือบฟัน (ภายนอก) หรือโครงสร้างภายในฟัน (ภายใน)


สาเหตุของฟันเหลืองดำ

คราบสีติดภายนอก (Extrinsic Stains):
เกิดจากการสะสมของเม็ดสีจากอาหาร เครื่องดื่ม และสารต่างๆ บนผิวเคลือบฟัน ซึ่งมักเป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุดและแก้ไขได้ง่ายที่สุด:

อาหารและเครื่องดื่ม: ชา, กาแฟ, ไวน์แดง, โคล่า, น้ำผลไม้สีเข้ม (เช่น น้ำองุ่น, น้ำทับทิม), ซอสปรุงรส (ซีอิ๊ว, ซอสมะเขือเทศ), ผักผลไม้สีเข้มบางชนิด (บลูเบอร์รี่)

การสูบบุหรี่/ยาเส้น: นิโคตินและสารทาร์ในบุหรี่ทำให้เกิดคราบสีน้ำตาลดำติดแน่นบนผิวฟัน

สุขอนามัยช่องปากไม่ดี: การแปรงฟันไม่สะอาด ทำให้มีคราบจุลินทรีย์ (Plaque) สะสม ซึ่งเป็นที่เกาะของคราบสีต่างๆ ได้ง่าย

ยาบางชนิด: ยาน้ำยาบ้วนปากที่มีส่วนผสมของ Chlorhexidine หรืออาหารเสริมธาตุเหล็ก

อายุ: เมื่ออายุมากขึ้น ชั้นเคลือบฟันจะบางลง ทำให้สีเหลืองของเนื้อฟัน (Dentin) ที่อยู่ด้านในปรากฏชัดเจนขึ้น

การเปลี่ยนสีจากภายในฟัน (Intrinsic Stains):

เกิดจากการที่สีฟันเปลี่ยนจากโครงสร้างภายในของเนื้อฟัน ซึ่งอาจเกิดจาก:

ยาปฏิชีวนะบางชนิด: โดยเฉพาะยา Tetracycline หรือ Doxycycline ที่รับประทานในช่วงที่ฟันกำลังพัฒนา (ในเด็กเล็ก หรือหญิงตั้งครรภ์) จะทำให้ฟันมีสีเหลือง น้ำตาล หรือเทาเป็นแถบๆ อย่างถาวร

ฟันตาย/ฟันผุ: ฟันที่ได้รับการกระทบกระเทือนหรือฟันผุที่ไม่ได้รับการรักษา ทำให้เส้นประสาทและหลอดเลือดในโพรงประสาทฟันตาย เลือดที่แตกในโพรงประสาทฟันจะสลายตัวและทำให้ฟันมีสีดำคล้ำ

ฟันที่ได้รับการอุดด้วยวัสดุบางชนิด: เช่น วัสดุอุดฟันสีเงิน (Amalgam) ที่ใช้มานาน อาจทำให้ฟันรอบๆ มีสีเทาคล้ำได้

ฟันตกกระ (Fluorosis): เกิดจากการได้รับฟลูออไรด์มากเกินไปในช่วงฟันกำลังพัฒนา (จะอธิบายเพิ่มเติมในหัวข้อถัดไป)

โรคทางพันธุกรรมบางชนิด: เช่น Amelogenesis Imperfecta หรือ Dentinogenesis Imperfecta ซึ่งส่งผลต่อการสร้างเคลือบฟันหรือเนื้อฟัน ทำให้สีฟันผิดปกติ

แนวทางการรักษาฟันเหลืองดำ

คราบสีภายนอก:

ขูดหินปูนและขัดฟัน: โดยทันตแพทย์ จะช่วยขจัดคราบสะสมบนผิวฟันได้ดี

การฟอกสีฟัน (Teeth Whitening/Bleaching): ใช้สารฟอกสีฟันที่มีส่วนผสมของ Hydrogen Peroxide หรือ Carbamide Peroxide เพื่อทำให้ฟันขาวขึ้น สามารถทำได้ทั้งที่คลินิกหรือที่บ้านภายใต้การดูแลของทันตแพทย์

ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม: ลดการดื่มชา กาแฟ ไวน์แดง หรือบ้วนปาก/แปรงฟันหลังดื่ม/ทานอาหารที่มีสีเข้ม และงดสูบบุหรี่


การเปลี่ยนสีจากภายในฟัน:

การฟอกสีฟัน (บางกรณี): หากการเปลี่ยนสีไม่รุนแรงมาก การฟอกสีฟันอาจช่วยให้สีจางลงได้บ้าง

การทำวีเนียร์ (Veneer): เป็นการแปะวัสดุบางๆ ที่ทำจากพอร์ซเลนหรือคอมโพสิตบนผิวหน้าฟันเพื่อปกปิดสีฟันเดิม

การครอบฟัน (Crown): ในกรณีที่สีฟันคล้ำมาก หรือมีการทำลายเนื้อฟันร่วมด้วย การครอบฟันจะให้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุด

ฟันตกกระ (Dental Fluorosis)
ฟันตกกระ คือความผิดปกติของสีฟันที่เกิดจากการได้รับ ฟลูออไรด์ (Fluoride) ในปริมาณที่มากเกินไป ในช่วงที่ฟันกำลังสร้างตัว (ตั้งแต่แรกเกิดจนถึงประมาณ 8 ปี) ทำให้เซลล์ที่สร้างเคลือบฟัน (Ameloblasts) ทำงานผิดปกติ ส่งผลให้เคลือบฟันมีความพรุนและมีลักษณะเป็นคราบสีขาวขุ่น เหลือง หรือน้ำตาลดำ


สาเหตุของฟันตกกระ

น้ำดื่ม: การดื่มน้ำที่มีปริมาณฟลูออไรด์สูงเกินไป (เกิน 1.5 - 2 ppm) ซึ่งอาจพบในแหล่งน้ำธรรมชาติบางแห่ง

ยาสีฟัน: การใช้ยาสีฟันที่มีฟลูออไรด์ในเด็กเล็ก โดยที่เด็กยังบ้วนปากไม่เป็นและกลืนยาสีฟันเข้าไป

อาหารเสริมฟลูออไรด์: การได้รับอาหารเสริมฟลูออไรด์มากเกินความจำเป็น

น้ำยาบ้วนปากฟลูออไรด์: การใช้น้ำยาบ้วนปากที่มีฟลูออไรด์ในเด็กเล็กที่อาจกลืนลงไป


ลักษณะของฟันตกกระ

ลักษณะของฟันตกกระจะแตกต่างกันไปตามระดับความรุนแรงของการได้รับฟลูออไรด์:

ระดับอ่อน: เป็นจุดขาวขุ่นเล็กๆ คล้ายชอล์ก หรือเส้นสีขาวขุ่นเล็กๆ บนผิวฟัน

ระดับปานกลาง: เป็นคราบขาวขุ่นชัดเจน มีสีเหลือง หรือน้ำตาลอ่อนปะปน

ระดับรุนแรง: เป็นคราบสีน้ำตาลเข้มถึงดำ มีหลุมหรือรอยบุ๋มบนผิวเคลือบฟัน ทำให้ฟันดูขรุขระและอาจเปราะแตกง่าย

แนวทางการรักษาฟันตกกระ
การรักษาฟันตกกระจะเน้นที่การปรับปรุงรูปลักษณ์ของฟันให้สวยงามขึ้น และมักจะทำเมื่อฟันแท้ขึ้นมาครบแล้ว:

ระดับอ่อน:

การฟอกสีฟัน (Teeth Whitening/Bleaching): อาจช่วยให้คราบสีขาวขุ่นจางลงและดูกลืนไปกับสีฟันโดยรวม

การขัดฟันแบบ Microabrasion: ใช้สารเคมีที่มีฤทธิ์กัดกร่อนอ่อนๆ ร่วมกับการขัด เพื่อลอกผิวเคลือบฟันชั้นบนที่มีคราบออกไปเล็กน้อย


ระดับปานกลางถึงรุนแรง:

การทำวีเนียร์ (Veneer): เป็นวิธีที่นิยมและให้ผลลัพธ์ที่ดีเยี่ยมในการปกปิดคราบสีและความผิดปกติของพื้นผิวฟัน

การอุดฟันด้วยวัสดุสีเหมือนฟัน (Composite Bonding): หากเป็นคราบเล็กๆ อาจใช้วัสดุอุดฟันสีเหมือนฟันปิดทับ

การครอบฟัน (Crown): ในกรณีที่ฟันตกกระอย่างรุนแรง มีหลุมบ่อมาก หรือฟันเปราะ


การป้องกัน
ฟันเหลืองดำจากคราบภายนอก: แปรงฟันให้สะอาดอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง ใช้ไหมขัดฟันเป็นประจำ ลดการบริโภคอาหารและเครื่องดื่มที่มีสีเข้ม และงดสูบบุหรี่

ฟันตกกระ: ควบคุมปริมาณฟลูออไรด์ที่เด็กได้รับ โดยปรึกษาทันตแพทย์เกี่ยวกับการใช้น้ำดื่ม ยาสีฟัน และอาหารเสริมฟลูออไรด์ในปริมาณที่เหมาะสม

หากคุณกังวลเกี่ยวกับสีฟันหรือมีปัญหาฟันเหลืองดำ/ฟันตกกระ ควรปรึกษา ทันตแพทย์ เพื่อวินิจฉัยสาเหตุที่แท้จริงและวางแผนการรักษาที่เหมาะสมที่สุดสำหรับคุณครับ